Bağlı olmak ya da bağımlı olmak. İşte bütün mesele bu!”

BAĞLANMAK; Psikolojide bağlanma, fiziksel ve duygusal açıdan bir başkasıyla yakınlaşmaya yönelik doğal arzumuzu tanımlamak için kullanılır. Bu, tarafların birbirinin ilgisini çekmesi ve birbirlerine karşılık vermesiyle gerçekleşir. Bağlanma karşımızdakini sahiplenmek veya denetlemek değil;

BAĞIMLILIK; Bir nesneye, kişiye ya da bir varlığa duyulan önlenemez istek • Bir başka iradenin tahakkümü altına girme durumu tersine, sorumluluk ve duyarlılık sahibi olmaktır.

Teknoloji bağımlılığının belirtileri

• Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.

• Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.

• Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.

• Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.

• İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.

• Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.

• Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.

• Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.

 

Bağımlılık Aşamaları:

İlk Aşama (Deneysel Kullanım): Kişinin bir site, oyun veya uygulamayı denemek için kullanmasıdır. Kullanımın tekrarı ileriki adımlara geçişi gösterir.

İkinci Aşama (Sosyal Kullanım): Kişi belli bir oyun, site veya uygulamayı kullanan arkadaş grubuna dahil olmak ve grupta kalmak için buraları düzenli olarak kullanır. Sosyal kullanım genellikle bağımlılığı başlatan/sürdüren sebeptir.

Üçüncü Aşama (Amaca Dönük Kullanım): Zevk almak, problemlerden kaçmak amacıyla kullanımdır. Yeterli sosyal çevreden yoksun kişiler can sıkıntısından kaçmak, problemlerini unutmak amacıyla teknoloji kullanımını tercih edebilir. Böylelikle gerçek dünyadan sıyrılarak sorunsuz

 

Dördüncü Aşama (Bağımlı Kullanım): Bu aşamada kullanım başka problemlerden kaynaklanmaz, kendisi bir sorun haline gelmiştir.

 

İnternet, askeri iletişimi artırmak ve bilgi alışverişini kolaylaştırmak üzere geliştirilmiş olsa da beklenenin çok üstünde ilgi görmüştür. “Dünya çapında ağ” sayesinde, 1990’lı yıllarda kişisel bilgisayarlarda internet kullanımı yaygınlaşmıştır. Video oyunlarının internet üzerinden karşılıklı oynama olanağı, çevrim içi oyunlar gençlerin internete olan ilgisini artırmıştır. Özellikle, kişilerarası ilişkilerde zorluk yaşayanlar için bu teknolojik iletişim cazip bir seçenek oluşturmuştur. Ekran üzerine kod-şifre yazmayı öğrenmek insanlarla ilgili şifre ve kodları çözmekten daha kolaydır. Hatta bazı kullanıcılar, kontrol edilemeyen internet kullanımı ve aşırı dijital oyun oynamaya bağlı bedensel, psikolojik ve sosyal sorunlar yaşamaya başlamışlardır (Young 1999). 

İnternet Kullanım Bozukluğu Tanı Ölçütleri

1. İnternetle ilgili aşırı zihinsel uğraş: Planlanandan uzun süre internette kalma ve temel görevleri aksatma

 2. Yoksunluk: İnternete erişemeyince huzursuzluk, çökkünlük veya kızgınlık hissedilmesi 

3. Tolerans: İstenilen keyfi almak için giderek daha fazla internette kalma; daha gelişmiş teknoloji arayışı

 4. Aşırı internet kullanımının olumsuz sonuçları: aile, okul, iş veya arkadaş çevresinde sorun yaşama, akademik veya iş başarısında düşme, sosyal izolasyon

 5. Kontrol kaybı: İnternet kullanımını denetleyememe

 6. İnternette kalma süresini saklama: Aile, arkadaşlar veya terapiste bu konuda yalan söyleme

7. İnternet dışı etkinliklere karşı ilgi kaybı; sorunlardan kaçmak veya olumsuz duygular (çaresizlik, suçluluk, çökkünlük, kaygı) yaşamamak için internet kullanımı

 

İnternet Bağımlılığının Alt Tipleri  

İnternet Kullanım Bozukluğu (İKB): İnternetin genel, çok yönlü kullanımı vardır. Özgül bir amaç olmaksızın online sohbet ve e-mail okuma gibi vakit geçirilir. Aileden ya da arkadaşlardan gelen sosyal destek eksikliği ya da sosyal izolasyonun bir sonucudur. Birey sosyalleşmek için internetten yararlanır. İnternet bireyin dış dünyayla bağlantısıdır. Sosyal temas/destek ve sanal sosyal yaşam için yoğun bir istek duyulur. 

Özgül İKB

İnternetin birçok fonksiyonu içerisinde belli bir fonksiyonuna bağımlılık geliştirilir. En sık internet üzerinden seks, dijital oyun oynama, kumar, borsa ve alışverişi kapsar. Önceden oluşan bir psikopatolojinin bir sonucu olduğu varsayılır. 

 

Dijital Oyun Bağımlılığı

İçeriğe özgü olarak; internet bağlantısı yokken de oyun oynanabilir. Bireyin belli beceriler geliştirmesini sağlayabilir(Tablo 2). Oyun ve puan satın almak gerekebilir. Ancak, kumar oynamadaki gibi şans ve olasılıklar öngörülemez değildir. Birey becerilerini geliştirerek gittikçe zorlaşan seviyelere ulaşır.

İNTERENT BAĞIMLILIĞI NASIL OLUŞUYOR?

Uyaran-yanıt ilişkisi: Bir tuşla ödüle ya da aranılan içeriğe (pornografi, e-posta) hızlı bir şekilde ulaşılır. Bu uyaran yanıt ilişkisi öngörülemeyen, cezbedici çeşitliliktedir. Pek çok değişik alanda istenen bilgiye kolay erişim, hızla ödüle ulaşma pozitif pekiştireç rolü oynamaktadır.

İnternet Kullanımında Klasik Koşullanma: İnternetten hemen gelen ödülün deneyimlenmesi ile o güne kadar bir anlam ifade etmeyen (koşulsuz uyaran) internete bağlanan bilgisayarın açılma sesi ya da akıllı telefonu görmek koşullu uyarana dönüşür.

Tedaviye Yönlendirmek İçin Sorulan Sorular

• Probleminin tam olarak ne olduğunu düşünüyorsunuz?  

• İnternet bağımlılığı sorununu çözünce şimdi yapamadığın neleri yapacaksınız?  

• Tedavi için neden şu anda başvurdunuz? 

• İnternete bağlanma isteği geldiğinde internete bağlanmadan ne kadar süre kalabiliyorsun? (sıkıntıyı ne kadar tolere edebildiği, internet kullanımı üzerinde kontrolü)  

• İnternet bağımlılığı problemin nasıl başladı, nasıl sürdü? (bir kayıp sonrası başlayabilir)  

• İnternet bağımlılığının devamını etkileyen faktörler neler? (aile içi çatışmalar)

• İnternetin hangi işlevlerini kullanıyorsunuz?  

• Her bir işlev için haftada ortalama kaç saat ayırıyorsunuz?  

• En önemliden en az önemli olana doğru, kullandığınız işlevleri sıralayabilir misiniz?  

• Her bir işlevin en sevdiğiniz yönü nedir?